10. sınıf Türk edebiyatı kitabı cevapları 143-144. sayfalar. (ANONİM HALK ŞİİRİ NAZIM ŞEKİLLERİ – TÜRKÜ) Türkünün özellikleri (biçim, tema, dil ve anlatım, bu ürünlerin ahenk unsurları)
MURAD REİS TÜRKÜSÜ
Bir gemimiz var telli varaklı
Yelkenleri kırmızı yeşil direkli
Tayfamız da vardır arslan yürekli
Rabb’im nasib eyle bize karayı
Evvelden karayı sonra sılayı
Bir gemimiz vardır topa dayanmaz
Tayfaları gaflet almış uyur uyanmaz
Derler ölüm gelmiş gönül inanmaz
Rabb’im nasib eyle bize karayı
Evvelden karayı sonra sılayı
Üsküdar ardında var idi bağlar
Murad Reis durmuş dümende ağlar
On bir ay deyince göründü dağlar
Rabb’im nasib eyle bize karayı
Evvelden karayı sonra sılayı
Bir kuşcağız geldi kondu serene
Bizden selam olsun dosta yârene
Bir Acem kölesi karay(ı) görene
Rabb’im nasib eyle bize karayı
Evvelden karayı sonra sılayı
Anonim
Akdeniz’de ve Cezâyir’de Türk Halk Şairleri
hzl.: Şükrü Elçin
1.Türkünün nakaratını gösterelim ve nakaratın türküye hangi açıdan katkı sağladığını söyleyelim.
Türkünün nakarat (kavuştak) bölümü üç dizeden oluşan her bentten sonra tekrarlanan iki dizeden oluşan
Rabbim nasib eyle bize karayı
Evvelden karayı sonra sılayı
dizeleridir. Kavuştak bölümü türküye ahenk bakımından katkı sağlamaktadır.
2) Türkünün durakları ve ölçüsü
Türkünün bazı dizelerinde dize sayısı farklı olsa da türkünün genelinde 6+5 = 11’li hece ölçüsü vardır.
3) Murat Reis Türküsü’ne hakim ruh hali
Memleketinden uzak düşmüş, sıla özlemi içinde olan bir insanın ruh halini yansıtmaktadır. sorucenneti.net
- Türküde ahenk hangi ögelerle sağlanmıştır?
Türküde ahenk ölçü, uyak, sözcük tekrarları, asonans ve aliterasyonla sağlanmıştır.
- Türkünün yapı ve ahenk özelliklerini inceleyelim:
MURAD REİS TÜRKÜSÜ
Bir gemimiz var telli varaklı (BENT)
Yelkenleri kırmızı yeşil direkli
Tayfamız da vardır arslan yürekli
Rabb’im nasib eyle bize karayı (KAVUŞTAK)
Evvelden karayı sonra sılayı
-li : REDİF
-k yarım uyak
Bir gemimiz vardır topa dayanmaz (II. BENT)
Tayfaları gaflet almış uyur uyanmaz
Derler ölüm gelmiş gönül inanmaz
Rabb’im nasib eyle bize karayı (NAKARAT- KAVUŞTAK)
Evvelden karayı sonra sılayı
-maz: redif
-an: tam uyak
Üsküdar ardında var idi bağlar
Murad Reis durmuş dümende ağlar
On bir ay deyince göründü dağlar
Rabb’im nasib eyle bize karayı (KAVUŞTAK)
Evvelden karayı sonra sılayı
-ağlar: zengin uyak
Bir kuşcağız geldi kondu serene
Bizden selam olsun dosta yârene
Bir Acem kölesi karay(ı) görene
Rabb’im nasib eyle bize karayı
Evvelden karayı sonra sılayı
sorucenneti.net
-e : redif
-ren: zengin uyak
Ölçü: Hece ölçüsü
Uyak düzeni: aaa bb ccc bb ddd bb….
Türkü bent ve kavuştak bölümlerinden oluşmuş.
Türkünün teması: memleket özlemi
- Türküyü yakan kimse on bir ay karadan ayrı yaşamıştır
8.Bu türküyü divan şiiri örneklerinden biri ile karşılaştırırsak şu sonuçları elde ederiz.
Türkünün dili sadedir – Divan şiirinde ağır bir dil kullanılır.
Türküde hece ölçüsü vardır. – Divan şiirinde aruz ölçüsü kullanılır.
Türkü bent ve kavuştaklardan oluşur. – Divan şiirinde çoğunlukla beyit kullanılır.
- Halk şiiri somut, divan şiiri soyuttur.
Halk şiiri hayatla iç içedir, halkın yaşantısını yansıtır, divan şiirinde çoğunlukla toplumdan uzak, soyut konular işlenir.
10.Türkünün dil ve anlatım özelliklerini açıklayınız.
Türküde sade bir dil kullanılmış. Sanatlı, süslü söyleyişe yer verilmemiş.
ANLAMA-YORUMLAMA
Kitabınızdaki mâni ve türkü örneklerinden hareketle anonim halk şiirinin oluşmasını sağlayan zihniyetle ilgili çıkarımlarınızı belirtiniz.
Anonim halk edebiyatının sahibi halktır. Halkın duygu ve düşüncelerini yansıtır. Bu ürünlerin söyleyeni belli değildir. Sade ve anlaşılır bir dili vardır. Daha çok özlem, sevgi, gurbet, yiğitlik, ölüm ayrılık gibi temalar işlenir. sorucenneti.net
Aşağıdaki türkülerin çeşitlerini altlarına yazınız.
Silifke’nin yoğurdu
Seni kimler doğurdu
Seni doğuran ana
Balınan mı yoğurdu
Bu türkü konusuna göre …aşk türküleri…..ezgisine göre oyun havaları içerisine girer.
Havada bulut yok bu ne dumandır
Mahlede ölen yok bu ne figandır
Adı Yemen’dir gülü çemendir
Giden gelmiyor acep nedendir
Burası Huş’tur yolu yokuştur
Giden gelmiyor acep ne iştir
Konusuna….gurbet türküleri…..ezgisine göre uzun havalardandır.
Okuduğunuz örnek şiirlerden yararlanarak anonim şiirleri çeşitlerine göre gruplandırınız.
ANONİM ŞİİRLER:
MANİLER
TÜRKÜLER
Bunların yanında ninni ve ağıt da anonim halk edebiyatı ürünleridir. “Ağıt” bir türkü çeşidi sayılmaktadır.
sorucenneti.net
